Słownik pojęć

A

•  Akt notarialny – dokument urzędowy sporządzony przez notariusza, nadający czynności prawnej moc dowodową i wymagany przy większości transakcji dotyczących nieruchomości.

•  Akt własności ziemi – dokument potwierdzający prawo własności gruntu, często wydawany w procesach uwłaszczeniowych.

•  Adaptacja lokalu – proces dostosowania pomieszczenia do nowych funkcji użytkowych, obejmujący prace budowlane, instalacyjne i aranżacyjne.

•  Adiacencka opłata – opłata nakładana przez gminę na właściciela nieruchomości, której wartość wzrosła w wyniku budowy infrastruktury publicznej.

•  Administracja budynku – podmiot lub instytucja odpowiedzialna za bieżące zarządzanie nieruchomością wspólną, w tym utrzymanie techniczne i finansowe.

•  Antresola – dodatkowa przestrzeń w lokalu, powstała poprzez wydzielenie półpiętra, zwiększająca powierzchnię użytkową.

•  Arkusz geodezyjny – mapa geodezyjna przedstawiająca podział działek w obrębie ewidencyjnym.

•  Audyt energetyczny budynku – szczegółowa analiza zużycia energii w budynku, wskazująca możliwości poprawy efektywności.

•  Audyt techniczny – kompleksowa ocena stanu technicznego budynku, obejmująca konstrukcję, instalacje i bezpieczeństwo.

•  Autonomia lokalu – cecha lokalu polegająca na jego samodzielności funkcjonalnej i prawnej.

•  Aport nieruchomości – wniesienie nieruchomości jako wkładu do spółki.

•  Atest budowlany – dokument potwierdzający zgodność materiałów lub elementów budowlanych z normami.

•  Atest energetyczny – dokument określający klasę energetyczną budynku.

•  Atest higieniczny – dokument potwierdzający zgodność materiałów budowlanych z wymaganiami sanitarnymi.

•  Atest pożarowy – dokument określający odporność elementów budynku na działanie ognia.

•  Atest akustyczny – dokument określający właściwości izolacyjne materiałów budowlanych.

•  Atest konstrukcyjny – dokument potwierdzający wytrzymałość elementów konstrukcyjnych budynku.

•  Atest instalacyjny – dokument potwierdzający zgodność instalacji z normami.

•  Atest środowiskowy – dokument określający wpływ budynku na środowisko.

B

•  Balkon – element architektoniczny budynku wystający poza jego obrys, stanowiący dodatkową przestrzeń użytkową.

•  Bank hipoteczny – instytucja finansowa specjalizująca się w udzielaniu kredytów zabezpieczonych hipoteką.

•  Bonifikata – zniżka udzielana przy sprzedaży nieruchomości, najczęściej komunalnych, wynikająca z decyzji organu publicznego.

•  Budowla – obiekt budowlany inny niż budynek, np. most, wiadukt, linia energetyczna, infrastruktura techniczna.

•  Budownictwo jednorodzinne – zabudowa obejmująca domy przeznaczone dla jednej rodziny.

•  Budownictwo wielorodzinne – zabudowa obejmująca budynki mieszkalne z wieloma lokalami.

•  Budowa systemem gospodarczym – realizacja budowy przez właściciela bez udziału generalnego wykonawcy, przy wykorzystaniu własnych zasobów.

•  Budowa pod klucz – inwestycja realizowana w pełnym zakresie, oddawana w stanie gotowym do użytkowania.

•  Budowa w stanie surowym – etap budowy obejmujący konstrukcję budynku bez wykończenia wnętrz.

•  Budowa w stanie deweloperskim – etap budowy obejmujący podstawowe wykończenie lokalu, umożliwiający dalszą aranżację przez nabywcę.

•  Budowa w stanie wykończonym – etap budowy obejmujący pełne wykończenie lokalu, gotowego do zamieszkania.

•  Budowa etapowa – realizacja inwestycji w kilku fazach.

•  Budowa modułowa – realizacja budynku z prefabrykowanych elementów.

•  Budowa pasywna – budowa budynku o minimalnym zapotrzebowaniu na energię.

•  Budowa energooszczędna – budowa budynku o podwyższonej efektywności energetycznej.

•  Budowa ekologiczna – budowa z wykorzystaniem materiałów przyjaznych środowisku.

•  Budowa inteligentna – budowa budynku wyposażonego w systemy automatyki.

•  Budowa przemysłowa – budowa obiektów przeznaczonych do działalności produkcyjnej.

•  Budowa usługowa – budowa obiektów przeznaczonych do działalności usługowej.

•  Budowa handlowa – budowa obiektów przeznaczonych do działalności handlowej.

C

•  Cena ofertowa – kwota, za którą sprzedający oferuje nieruchomość na rynku.

•  Cena transakcyjna – rzeczywista kwota zapłacona za nieruchomość, odnotowana w akcie notarialnym.

•  Cesja umowy – przeniesienie praw i obowiązków wynikających z umowy na inną osobę.

•  Część wspólna nieruchomości – fragment budynku lub gruntu dostępny dla wszystkich właścicieli, np. klatka schodowa, winda.

•  Część składowa nieruchomości – element trwale związany z gruntem, np. budynek, drzewo, instalacja.

•  Czynsz administracyjny – opłata na rzecz wspólnoty lub spółdzielni mieszkaniowej, przeznaczona na utrzymanie nieruchomości wspólnej.

•  Czynsz dzierżawny – opłata za korzystanie z nieruchomości w ramach umowy dzierżawy.

•  Czynsz najmu – opłata za korzystanie z lokalu w ramach umowy najmu.

•  Czynsz regulowany – opłata ustalana przez organ publiczny, obowiązująca w określonych warunkach.

•  Czynsz wolnorynkowy – opłata ustalana swobodnie przez strony umowy najmu.

•  Czynsz eksploatacyjny – opłata przeznaczona na bieżące utrzymanie budynku.

•  Czynsz remontowy – opłata przeznaczona na remonty budynku.

•  Czynsz rezerwowy – opłata przeznaczona na fundusz rezerwowy wspólnoty.

•  Czynsz garażowy – opłata za korzystanie z miejsca garażowego.

•  Czynsz parkingowy – opłata za korzystanie z miejsca parkingowego.

•  Czynsz magazynowy – opłata za korzystanie z powierzchni magazynowej.

•  Czynsz biurowy – opłata za korzystanie z powierzchni biurowej.

•  Czynsz handlowy – opłata za korzystanie z powierzchni handlowej.

•  Czynsz usługowy – opłata za korzystanie z powierzchni usługowej.

D

•  Decyzja o warunkach zabudowy – akt administracyjny wydawany przez gminę w przypadku braku miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. Określa dopuszczalne parametry zabudowy działki, takie jak wysokość budynku, jego funkcja czy linia zabudowy.

•  Dekret gruntowy – historyczny akt prawny regulujący własność gruntów, szczególnie w kontekście powojennym, mający wpływ na obecny stan prawny wielu nieruchomości.

•  Deweloper – przedsiębiorca lub spółka zajmująca się budową i sprzedażą nieruchomości. Odpowiada za przygotowanie inwestycji, finansowanie, realizację budowy oraz przekazanie lokali nabywcom.

•  Działka budowlana – teren przeznaczony pod zabudowę zgodnie z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego lub decyzją o warunkach zabudowy.

•  Działka ewidencyjna – podstawowa jednostka gruntu w rejestrze ewidencji gruntów i budynków, posiadająca unikalny numer identyfikacyjny.

•  Działka rolna – grunt przeznaczony do prowadzenia działalności rolniczej, objęty szczególnymi regulacjami dotyczącymi obrotu.

•  Działka rekreacyjna – teren przeznaczony pod zabudowę rekreacyjną, np. domki letniskowe, ogródki działkowe.

•  Działka inwestycyjna – grunt przeznaczony pod realizację przedsięwzięć gospodarczych, np. budowę obiektów usługowych, handlowych czy przemysłowych.

•  Dzierżawa – umowa, w której właściciel oddaje nieruchomość do używania dzierżawcy w zamian za czynsz, z możliwością pobierania pożytków z nieruchomości.

•  Droga wewnętrzna – droga znajdująca się na terenie prywatnym, służąca obsłudze nieruchomości, niezaliczana do dróg publicznych.

E

•  Ewidencja gruntów i budynków – państwowy rejestr zawierający dane o położeniu, granicach, powierzchni i właścicielach nieruchomości.

•  Eksmisja – procedura prawna polegająca na przymusowym usunięciu osoby z lokalu na mocy wyroku sądu.

•  Ekspertyza techniczna – dokument sporządzony przez specjalistę, zawierający ocenę stanu technicznego budynku lub jego elementów.

•  Ekspektatywa prawa własności – stan prawny polegający na oczekiwaniu na przeniesienie własności nieruchomości, wynikający z zawartej umowy.

•  Energia użytkowa budynku – ilość energii potrzebnej do ogrzewania, chłodzenia i funkcjonowania budynku w warunkach standardowych.

•  Ewidencja lokali – rejestr lokali w budynku prowadzony przez administrację lub spółdzielnię.

•  Ewidencja mieszkańców – rejestr osób zamieszkujących nieruchomość, prowadzony dla celów administracyjnych.

•  Ewidencja budynków – rejestr budynków w obrębie ewidencyjnym, zawierający dane o ich funkcji i parametrach.

•  Ewidencja gruntów rolnych – rejestr gruntów przeznaczonych pod działalność rolniczą.

•  Ewidencja infrastruktury technicznej – rejestr urządzeń i sieci obsługujących nieruchomości, takich jak wodociągi, kanalizacja czy linie energetyczne

F

•  Fundusz remontowy – środki finansowe gromadzone przez wspólnotę lub spółdzielnię mieszkaniową, przeznaczone na remonty i modernizacje budynku.

•  Forma własności – sposób posiadania nieruchomości, np. pełna własność, współwłasność, użytkowanie wieczyste, spółdzielcze prawo do lokalu.

•  Funkcja budynku – przeznaczenie obiektu określające jego podstawowe wykorzystanie, np. mieszkalna, usługowa, przemysłowa, rekreacyjna.

•  Fotowoltaika na budynku – instalacja paneli słonecznych na budynku, służąca do produkcji energii elektrycznej na potrzeby własne lub sprzedaż.

•  Foyer – reprezentacyjne wejście lub hol w budynku, szczególnie w obiektach użyteczności publicznej.

•  Forma aktu prawnego – sposób sporządzenia dokumentu dotyczącego nieruchomości, np. akt notarialny, decyzja administracyjna.

•  Fundusz eksploatacyjny – środki finansowe przeznaczone na bieżące utrzymanie nieruchomości wspólnej, np. sprzątanie, konserwacje, opłaty za media.

•  Fundusz rezerwowy – środki finansowe gromadzone na nieprzewidziane wydatki związane z nieruchomością.

•  Fundusz inwestycyjny nieruchomościowy – instytucja finansowa inwestująca środki w nieruchomości w celu osiągnięcia zysków.

•  Fundusz ochrony środowiska – środki przeznaczone na działania związane z poprawą efektywności energetycznej i ekologicznej budynków.

G

•  Granica działki – linia rozdzielająca nieruchomości, ustalana geodezyjnie i wpisana do ewidencji gruntów.

•  Garaż – budynek lub pomieszczenie przeznaczone do przechowywania pojazdów.

•  Gospodarstwo rolne – nieruchomość rolna wraz z zabudowaniami i urządzeniami, służąca do prowadzenia działalności rolniczej.

•  Geodezyjna mapa – dokument sporządzony przez geodetę, przedstawiający położenie działki i jej granice.

•  Grunt rolny – teren przeznaczony pod uprawy rolne, objęty szczególnymi regulacjami dotyczącymi obrotu.

•  Grunt budowlany – teren przeznaczony pod zabudowę, zgodnie z planem zagospodarowania przestrzennego.

•  Geodeta – specjalista zajmujący się pomiarami terenów i sporządzaniem dokumentacji geodezyjnej.

•  Granica administracyjna – linia rozdzielająca jednostki administracyjne, np. gminy, powiaty.

•  Granica własności – linia rozdzielająca nieruchomości należące do różnych właścicieli.

•  Granica użytkowania wieczystego – linia rozdzielająca grunty oddane w użytkowanie wieczyste.

H

•  Hipoteka – ograniczone prawo rzeczowe ustanawiane na nieruchomości w celu zabezpieczenia wierzytelności. Wpisywana do księgi wieczystej, daje wierzycielowi prawo dochodzenia zaspokojenia z nieruchomości bez względu na jej właściciela.

•  Hipoteka kaucyjna – rodzaj hipoteki zabezpieczającej wierzyciela do określonej kwoty, obejmującej zarówno należność główną, jak i odsetki.

•  Hipoteka umowna – hipoteka ustanowiona na podstawie umowy między właścicielem nieruchomości a wierzycielem.

•  Hipoteka przymusowa – hipoteka ustanawiana na podstawie orzeczenia sądu lub decyzji organu administracyjnego, bez zgody właściciela.

•  Hipoteka łączna – hipoteka obejmująca kilka nieruchomości jednocześnie, zabezpieczająca jedną wierzytelność.

•  Hipoteka odwrócona – forma zabezpieczenia związana z tzw. odwróconym kredytem hipotecznym, gdzie właściciel nieruchomości otrzymuje świadczenia pieniężne w zamian za przeniesienie prawa własności po jego śmierci.

•  Hala magazynowa – obiekt budowlany przeznaczony do przechowywania towarów, często o dużej powierzchni i wysokości.

•  Home staging – profesjonalne przygotowanie nieruchomości do sprzedaży lub wynajmu poprzez aranżację wnętrz, poprawę estetyki i funkcjonalności.

•  Handlowy pasaż – zespół lokali usługowych i handlowych w budynku lub kompleksie budynków, pełniący funkcję przestrzeni komercyjnej.

•  Harmonogram spłat kredytu – dokument określający terminy i wysokość rat kredytu hipotecznego, stanowiący część umowy kredytowej.

I

•  Inwestycja deweloperska – przedsięwzięcie budowlane realizowane przez dewelopera, obejmujące przygotowanie gruntu, budowę i sprzedaż lokali.

•  Infrastruktura techniczna – sieci i urządzenia obsługujące nieruchomości, takie jak wodociągi, kanalizacja, sieci energetyczne, gazowe czy telekomunikacyjne.

•  Inspekcja budowlana – kontrola stanu technicznego budynku lub budowy, przeprowadzana przez odpowiednie organy nadzoru budowlanego.

•  Indeks cen nieruchomości – wskaźnik statystyczny obrazujący zmiany wartości nieruchomości na rynku w określonym czasie.

•  Instalacja gazowa – system doprowadzający gaz do budynku, obejmujący przewody, urządzenia i zabezpieczenia.

•  Instalacja elektryczna – system przewodów i urządzeń doprowadzających energię elektryczną do budynku i jego pomieszczeń.

•  Instalacja wodociągowa – system przewodów i urządzeń doprowadzających wodę do budynku.

•  Instalacja kanalizacyjna – system odprowadzający ścieki z budynku do sieci kanalizacyjnej lub zbiorników.

•  Instalacja centralnego ogrzewania – system grzewczy obejmujący źródło ciepła, przewody i grzejniki.

•  Instalacja wentylacyjna – system zapewniający wymianę powietrza w budynku.

•  Instalacja klimatyzacyjna – system regulujący temperaturę i wilgotność powietrza w budynku.

•  Instalacja przeciwpożarowa – system zabezpieczający budynek przed skutkami pożaru, obejmujący czujniki, hydranty, tryskacze.

•  Instalacja telekomunikacyjna – system przewodów i urządzeń zapewniających dostęp do sieci telefonicznej i internetowej.

•  Instalacja fotowoltaiczna – system paneli słonecznych produkujących energię elektryczną.

•  Instalacja alarmowa – system zabezpieczający budynek przed włamaniem lub innymi zagrożeniami.

•  Instalacja monitoringu – system kamer i urządzeń rejestrujących obraz w budynku i jego otoczeniu.

•  Instalacja domofonowa – system komunikacji między wejściem do budynku a lokalami.

•  Instalacja wideodomofonowa – system komunikacji wizualnej i głosowej między wejściem a lokalami.

•  Instalacja inteligentnego domu – system automatyki zarządzający funkcjami budynku, np. oświetleniem, ogrzewaniem, bezpieczeństwem.

J

•  Jednostka ewidencyjna – obszar administracyjny w rejestrze gruntów, obejmujący działki w granicach jednej gminy lub obrębu.

•  Jednorodzinny dom – budynek mieszkalny przeznaczony dla jednej rodziny, posiadający samodzielne wejście i funkcje mieszkalne.

•  Jednostka lokalowa – wyodrębniony lokal w budynku, posiadający samodzielność funkcjonalną i prawną.

•  Jednostka powierzchni użytkowej – miara powierzchni lokalu, określająca jego wielkość w metrach kwadratowych.

•  Jednostka rejestrowa gruntów – podstawowa jednostka w ewidencji gruntów, obejmująca działki należące do jednego właściciela.

•  Jednostka urbanistyczna – obszar miasta lub gminy wyodrębniony ze względu na funkcję i strukturę przestrzenną.

•  Jednostka planistyczna – obszar objęty planem zagospodarowania przestrzennego.

•  Jednostka administracyjna – obszar podziału terytorialnego kraju, np. gmina, powiat.

•  Jednostka osadnicza – skupisko zabudowy mieszkalnej, np. wieś, osiedle.

•  Jednostka budowlana – obiekt budowlany stanowiący samodzielną całość techniczną i użytkową.

K

•  Kataster nieruchomości – urzędowy rejestr gruntów i budynków prowadzony przez administrację geodezyjną. Zawiera dane o położeniu, granicach, powierzchni, przeznaczeniu oraz właścicielach nieruchomości. Stanowi podstawę do ustalania podatków i opłat związanych z nieruchomościami.

•  Księga wieczysta – publiczny rejestr prowadzony przez sądy rejonowe, dokumentujący stan prawny nieruchomości. Zawiera informacje o właścicielu, ograniczeniach w rozporządzaniu nieruchomością, hipotekach i innych prawach rzeczowych.

•  Kredyt hipoteczny – długoterminowy kredyt bankowy zabezpieczony hipoteką na nieruchomości. Jest podstawową formą finansowania zakupu mieszkań i domów.

•  Komórka lokatorska – pomieszczenie pomocnicze przypisane do lokalu mieszkalnego, przeznaczone do przechowywania rzeczy. Nie jest samodzielnym lokalem.

•  Kondygnacja – poziom budynku, obejmujący pomieszczenia znajdujące się na jednej wysokości. Może być nadziemna lub podziemna.

•  Konserwacja budynku – działania mające na celu utrzymanie budynku w należytym stanie technicznym, obejmujące drobne naprawy i przeglądy.

•  Konserwator zabytków – organ administracji publicznej odpowiedzialny za ochronę budynków wpisanych do rejestru zabytków.

•  Kontrakt deweloperski – umowa zawierana między deweloperem a nabywcą lokalu, regulująca warunki zakupu nieruchomości w budowie.

•  Kontrola budowlana – działania organów nadzoru budowlanego mające na celu sprawdzenie zgodności budowy z przepisami prawa.

•  Kosztorys budowlany – dokument określający przewidywane koszty realizacji inwestycji budowlanej, sporządzany przez kosztorysanta.

•  Kosztorys inwestorski – dokument przygotowany przez inwestora, określający planowane wydatki związane z budową lub remontem.

•  Kosztorys ofertowy – dokument przedstawiany przez wykonawcę, zawierający wycenę prac budowlanych.

•  Kosztorys powykonawczy – dokument sporządzany po zakończeniu budowy, określający rzeczywiste koszty inwestycji.

•  Kwalifikacja budynku – określenie przeznaczenia i funkcji budynku zgodnie z przepisami prawa budowlanego.

•  Kwalifikacja lokalu – określenie statusu lokalu jako mieszkalnego, użytkowego lub pomocniczego.

•  Kwalifikacja działki – określenie przeznaczenia działki w planie zagospodarowania przestrzennego.

•  Kwalifikacja gruntu – określenie rodzaju gruntu (rolny, budowlany, leśny).

•  Kwalifikacja urbanistyczna – określenie funkcji terenu w dokumentach planistycznych.

•  Kwalifikacja techniczna budynku – ocena stanu technicznego budynku pod kątem bezpieczeństwa i użyteczności.

L

•  Licytacja komornicza – sprzedaż nieruchomości w trybie egzekucji prowadzonej przez komornika sądowego. Nieruchomość trafia na aukcję publiczną, a uzyskane środki przeznaczane są na spłatę wierzycieli.

•  Lokal mieszkalny – pomieszczenie lub zespół pomieszczeń przeznaczonych do stałego zamieszkania, posiadających samodzielność funkcjonalną.

•  Lokal użytkowy – pomieszczenie przeznaczone na działalność gospodarczą, np. sklep, biuro, restauracja.

•  Lokal socjalny – mieszkanie przyznawane osobom w trudnej sytuacji życiowej przez gminę, o obniżonym standardzie i czynszu.

•  Lokal komunalny – mieszkanie należące do gminy, wynajmowane mieszkańcom na podstawie decyzji administracyjnej.

•  Lokal spółdzielczy – mieszkanie należące do spółdzielni mieszkaniowej, w którym lokator posiada prawo spółdzielcze.

•  Lokal własnościowy – mieszkanie stanowiące pełną własność osoby fizycznej lub prawnej, wpisane do księgi wieczystej.

•  Lokal niemieszkalny – pomieszczenie przeznaczone do innych celów niż mieszkalne, np. garaż, magazyn.

•  Lokal tymczasowy – mieszkanie przyznawane na krótki okres, np. osobom eksmitowanym.

•  Lokal zastępczy – mieszkanie przyznawane lokatorowi na czas remontu lub przebudowy jego dotychczasowego lokalu.

•  Lokal socjalny z zasobu gminy – mieszkanie należące do gminy, przeznaczone dla osób spełniających kryteria dochodowe.

•  Lokal w budynku wielorodzinnym – mieszkanie lub lokal użytkowy znajdujący się w budynku z wieloma lokalami.

•  Lokal w budynku jednorodzinnym – pomieszczenie wydzielone w domu jednorodzinnym, posiadające samodzielność funkcjonalną.

•  Lokal w kamienicy – mieszkanie lub lokal użytkowy znajdujący się w budynku historycznym, często o wysokich walorach architektonicznych.

•  Lokal w apartamentowcu – mieszkanie w budynku o podwyższonym standardzie, często z dodatkowymi udogodnieniami.

•  Lokal w budynku usługowym – pomieszczenie przeznaczone na działalność usługową, np. gabinet lekarski.

•  Lokal w budynku handlowym – pomieszczenie przeznaczone na działalność handlową, np. sklep.

•  Lokal w budynku przemysłowym – pomieszczenie przeznaczone na działalność produkcyjną lub magazynową.

•  Lokal w budynku biurowym – pomieszczenie przeznaczone na działalność administracyjną lub biznesową.

•  Lokal w budynku rekreacyjnym – pomieszczenie przeznaczone na cele wypoczynkowe, np. domek letniskowy.

M

•  Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego (MPZP) – akt prawa miejscowego uchwalany przez gminę, określający przeznaczenie terenów, zasady ich zabudowy i zagospodarowania. Jest podstawowym dokumentem planistycznym, który reguluje, co można wybudować na danym obszarze.

•  Mieszkanie własnościowe – lokal mieszkalny stanowiący pełną własność osoby fizycznej lub prawnej, wpisany do księgi wieczystej. Właściciel ma pełne prawo do rozporządzania nim.

•  Mieszkanie spółdzielcze własnościowe – lokal, którego właściciel posiada prawo spółdzielcze do lokalu, ale niekoniecznie pełną własność gruntu i budynku.

•  Mieszkanie spółdzielcze lokatorskie – lokal, w którym lokator posiada prawo do korzystania, ale nie może go sprzedać ani wynająć bez zgody spółdzielni.

•  Mieszkanie komunalne – lokal należący do gminy, przydzielany mieszkańcom spełniającym określone kryteria socjalne.

•  Mieszkanie socjalne – lokal o obniżonym standardzie i czynszu, przyznawany osobom w trudnej sytuacji życiowej.

•  Mieszkanie tymczasowe – lokal przyznawany na krótki okres, np. osobom eksmitowanym lub w sytuacjach kryzysowych.

•  Metraż – powierzchnia użytkowa lokalu wyrażona w metrach kwadratowych, obejmująca pomieszczenia przeznaczone do stałego użytku.

•  Media w budynku – podstawowe instalacje techniczne, takie jak woda, prąd, gaz, kanalizacja, internet, które zapewniają funkcjonalność lokalu.

•  Modernizacja budynku – proces unowocześniania obiektu poprzez wymianę instalacji, poprawę izolacji, podniesienie standardu technicznego.

•  Monitoring wizyjny – system kamer i urządzeń rejestrujących obraz w budynku i jego otoczeniu, służący do zapewnienia bezpieczeństwa.

•  Mapa ewidencyjna – dokument geodezyjny przedstawiający granice działek i budynków w obrębie ewidencyjnym.

•  Mapa zasadnicza – podstawowa mapa geodezyjna zawierająca informacje o ukształtowaniu terenu, sieciach i obiektach budowlanych.

•  Mapa do celów projektowych – dokument geodezyjny sporządzany na potrzeby przygotowania projektu budowlanego.

•  Mapa sytuacyjno-wysokościowa – mapa przedstawiająca szczegółowe ukształtowanie terenu wraz z obiektami budowlanymi.

•  Mapa podziału nieruchomości – dokument geodezyjny sporządzany w celu podziału działki na mniejsze jednostki.

•  Mapa granic nieruchomości – dokument określający przebieg granic działki, sporządzany przez geodetę.

•  Mapa inwentaryzacyjna – dokument geodezyjny sporządzany po zakończeniu budowy, przedstawiający rzeczywisty stan zagospodarowania terenu.

•  Mapa do celów prawnych – dokument geodezyjny wykorzystywany w postępowaniach sądowych i administracyjnych dotyczących nieruchomości.

N

•  Najem – umowa, w której wynajmujący oddaje lokal do używania najemcy w zamian za czynsz. Najemca ma prawo korzystać z lokalu zgodnie z umową, ale nie nabywa prawa własności.

•  Najem okazjonalny – szczególny rodzaj najmu, w którym najemca składa oświadczenie o poddaniu się egzekucji, co ułatwia procedurę eksmisji w razie problemów.

•  Najem instytucjonalny – forma najmu stosowana przez podmioty profesjonalne, np. fundusze inwestycyjne, z uproszczoną procedurą eksmisji.

•  Najem krótkoterminowy – wynajem lokalu na krótki okres, często w celach turystycznych lub biznesowych.

•  Najem długoterminowy – wynajem lokalu na okres dłuższy niż rok, zwykle w celach mieszkaniowych.

•  Najem komercyjny – wynajem lokalu użytkowego przeznaczonego na działalność gospodarczą.

•  Najem mieszkalny – wynajem lokalu przeznaczonego do zamieszkania.

•  Najem socjalny – wynajem lokalu o obniżonym standardzie i czynszu, przyznawany osobom w trudnej sytuacji życiowej.

•  Najem z opcją wykupu – umowa najmu, w której przewidziano możliwość nabycia lokalu przez najemcę po określonym czasie.

•  Najem z kaucją – umowa najmu, w której najemca wpłaca kaucję zabezpieczającą ewentualne roszczenia wynajmującego.

•  Najem z czynszem regulowanym – umowa najmu, w której wysokość czynszu ustalana jest przez organ publiczny.

•  Najem z czynszem wolnorynkowym – umowa najmu, w której wysokość czynszu ustalana jest swobodnie przez strony.

•  Najem instytucjonalny z opcją wykupu – forma najmu stosowana przez instytucje, umożliwiająca późniejsze nabycie lokalu przez najemcę.

•  Najem lokalu zastępczego – wynajem lokalu przyznawanego lokatorowi na czas remontu lub przebudowy jego dotychczasowego mieszkania.

•  Najem lokalu tymczasowego – wynajem lokalu przyznawanego na krótki okres w sytuacjach kryzysowych.

•  Najem lokalu komunalnego – wynajem mieszkania należącego do gminy, przydzielanego mieszkańcom spełniającym kryteria socjalne.

•  Najem lokalu socjalnego – wynajem mieszkania o obniżonym standardzie i czynszu, przyznawanego osobom w trudnej sytuacji życiowej.

•  Najem lokalu spółdzielczego – wynajem mieszkania należącego do spółdzielni mieszkaniowej.

•  Najem lokalu własnościowego – wynajem mieszkania stanowiącego własność osoby fizycznej lub prawnej.

•  Najem lokalu niemieszkalnego – wynajem pomieszczenia przeznaczonego do innych celów niż mieszkalne, np. garażu, magazynu.

O

•  Obręb ewidencyjny – jednostka podziału geodezyjnego, obejmująca określony obszar gruntów w ramach gminy, w którym prowadzi się ewidencję gruntów i budynków.

•  Obrót nieruchomościami – wszelkie czynności prawne i faktyczne związane z kupnem, sprzedażą, wynajmem, dzierżawą oraz innymi formami przenoszenia praw do nieruchomości.

•  Obciążenie nieruchomości – ograniczenie prawa własności wynikające z ustanowienia praw rzeczowych lub zobowiązań, np. hipoteki, służebności.

•  Obszar chroniony – teren objęty szczególną ochroną prawną ze względu na walory przyrodnicze, krajobrazowe lub kulturowe, co wpływa na możliwości zabudowy.

•  Obszar zabudowany – teren, na którym znajdują się budynki i infrastruktura, w przeciwieństwie do terenów niezabudowanych.

•  Obszar rewitalizacji – część miasta lub gminy objęta programem odnowy i modernizacji, mającym na celu poprawę jakości przestrzeni i życia mieszkańców.

•  Obszar oddziaływania obiektu – teren, na który wpływa budowa lub użytkowanie obiektu budowlanego, określany w dokumentacji projektowej.

•  Obszar funkcjonalny – strefa o określonej funkcji urbanistycznej, np. mieszkaniowej, usługowej, przemysłowej.

•  Obszar Natura 2000 – teren objęty ochroną przyrodniczą w ramach europejskiej sieci ekologicznej, co ogranicza możliwości inwestycyjne.

•  Obszar zalewowy – teren narażony na zalanie wodami powodziowymi, wymagający szczególnych zabezpieczeń przy zabudowie.

•  Obszar górniczy – teren, na którym prowadzone są prace wydobywcze, objęty szczególnymi regulacjami dotyczącymi budownictwa.

•  Obszar przemysłowy – teren przeznaczony pod działalność produkcyjną i magazynową.

•  Obszar usługowy – teren przeznaczony pod działalność usługową, np. handel, gastronomię, biura.

•  Obszar mieszkalny – teren przeznaczony pod zabudowę mieszkaniową jednorodzinną lub wielorodzinną.

•  Obszar rekreacyjny – teren przeznaczony pod działalność rekreacyjną, np. parki, ośrodki wypoczynkowe.

•  Obszar leśny – teren pokryty lasem, objęty regulacjami dotyczącymi gospodarki leśnej i ochrony środowiska.

•  Obszar rolny – teren przeznaczony pod działalność rolniczą, objęty szczególnymi regulacjami dotyczącymi obrotu.

•  Obszar zabudowy zwartej – teren o wysokiej intensywności zabudowy, typowy dla centrów miast.

•  Obszar zabudowy rozproszonej – teren o niskiej intensywności zabudowy, typowy dla obszarów wiejskich.

•  Operat szacunkowy – dokument sporządzony przez rzeczoznawcę majątkowego, określający wartość nieruchomości na potrzeby transakcji, kredytów czy postępowań sądowych.

•  Opłata adiacencka – opłata nakładana przez gminę na właściciela nieruchomości, której wartość wzrosła w wyniku budowy infrastruktury publicznej.

•  Opłata planistyczna (renta planistyczna) – opłata pobierana przez gminę w przypadku wzrostu wartości nieruchomości w wyniku uchwalenia lub zmiany planu zagospodarowania przestrzennego.

•  Opłata za użytkowanie wieczyste – coroczna opłata wnoszona przez użytkownika wieczystego gruntu na rzecz właściciela (Skarbu Państwa lub gminy).

•  Opłata eksploatacyjna – opłata ponoszona przez właścicieli lub najemców lokali na utrzymanie części wspólnych budynku.

•  Opłata za media – opłata za korzystanie z instalacji technicznych budynku, takich jak woda, prąd, gaz, internet.

•  Opłata skarbowa – opłata pobierana przez organy administracji publicznej za wydanie decyzji lub dokumentów dotyczących nieruchomości.

•  Opłata sądowa – opłata pobierana przez sąd za czynności związane z postępowaniem dotyczącym nieruchomości, np. wpis do księgi wieczystej.

P

•  Prawo własności – pełne prawo do nieruchomości, obejmujące korzystanie, pobieranie pożytków oraz rozporządzanie nią. Jest najszerszym prawem rzeczowym.

•  Prawo użytkowania wieczystego – prawo do korzystania z gruntu należącego do Skarbu Państwa lub gminy przez określony czas (zwykle 99 lat), z obowiązkiem wnoszenia opłat rocznych.

•  Prawo spółdzielcze do lokalu – prawo do korzystania z lokalu należącego do spółdzielni mieszkaniowej, które może mieć charakter lokatorski lub własnościowy.

•  Prawo do lokalu socjalnego – uprawnienie osób spełniających kryteria socjalne do otrzymania mieszkania o obniżonym standardzie i czynszu.

•  Prawo do lokalu komunalnego – uprawnienie do korzystania z mieszkania należącego do gminy, przydzielanego na podstawie decyzji administracyjnej.

•  Prawo do lokalu zastępczego – uprawnienie lokatora do otrzymania mieszkania na czas remontu lub przebudowy dotychczasowego lokalu.

•  Prawo do lokalu tymczasowego – uprawnienie osób eksmitowanych do otrzymania mieszkania na krótki okres.

•  Prawo do lokalu użytkowego – prawo do korzystania z pomieszczenia przeznaczonego na działalność gospodarczą.

•  Prawo do lokalu niemieszkalnego – prawo do korzystania z pomieszczenia przeznaczonego do innych celów niż mieszkalne, np. garażu, magazynu.

•  Podatek od nieruchomości – obowiązkowa opłata na rzecz gminy, naliczana od wartości lub powierzchni nieruchomości.

•  Podatek od czynności cywilnoprawnych (PCC) – podatek pobierany przy zawieraniu umów dotyczących nieruchomości, np. sprzedaży, darowizny.

•  Podatek od spadków i darowizn – podatek pobierany od nabycia nieruchomości w drodze spadku lub darowizny.

•  Podatek od użytkowania wieczystego – opłata roczna wnoszona przez użytkownika wieczystego gruntu.

•  Podatek od dochodu ze sprzedaży nieruchomości – podatek dochodowy naliczany od zysku uzyskanego ze sprzedaży nieruchomości.

•  Podatek od najmu – podatek dochodowy naliczany od przychodów uzyskanych z wynajmu nieruchomości.

•  Podatek od dzierżawy – podatek dochodowy naliczany od przychodów uzyskanych z dzierżawy nieruchomości.

•  Podatek od nieruchomości komercyjnych – podatek naliczany od budynków i gruntów wykorzystywanych do działalności gospodarczej.

•  Podatek od nieruchomości mieszkalnych – podatek naliczany od budynków i gruntów przeznaczonych do zamieszkania.

•  Podatek od nieruchomości rolnych – podatek naliczany od gruntów wykorzystywanych do działalności rolniczej.

R

•  Rzeczoznawca majątkowy – osoba posiadająca uprawnienia państwowe do wyceny nieruchomości. Sporządza operaty szacunkowe, które są podstawą dla banków, sądów i organów administracji.

•  Rewitalizacja – kompleksowy proces odnowy zdegradowanych obszarów miejskich lub wiejskich, obejmujący modernizację budynków, poprawę infrastruktury i aktywizację społeczną.

•  Rozgraniczenie nieruchomości – procedura administracyjna lub sądowa mająca na celu ustalenie przebiegu granic między działkami.

•  Renta planistyczna (opłata planistyczna) – opłata pobierana przez gminę, gdy wartość nieruchomości wzrosła w wyniku uchwalenia lub zmiany miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego.

•  Renta adiacencka (opłata adiacencka) – opłata nakładana przez gminę w przypadku wzrostu wartości nieruchomości po wybudowaniu infrastruktury publicznej.

•  Rejestr gruntów – urzędowy spis działek, zawierający dane o ich położeniu, powierzchni i właścicielach.

•  Rejestr budynków – część ewidencji gruntów i budynków, obejmująca dane o obiektach budowlanych.

•  Rejestr lokali – część ewidencji zawierająca informacje o lokalach mieszkalnych i użytkowych.

•  Rejestr cen i wartości nieruchomości – baza danych prowadzona przez starostwa, zawierająca informacje o transakcjach nieruchomościowych.

•  Rozbudowa budynku – proces zwiększenia powierzchni lub kubatury istniejącego budynku poprzez dobudowę nowych części.

•  Rozbiórka budynku – proces likwidacji obiektu budowlanego, wymagający zgłoszenia lub pozwolenia.

•  Rozdział własności – podział nieruchomości na mniejsze jednostki własnościowe.

•  Rozdział współwłasności – procedura zniesienia współwłasności nieruchomości poprzez podział fizyczny lub przyznanie całości jednemu właścicielowi.

•  Rozdział majątku – podział nieruchomości w wyniku rozwodu lub spadku.

•  Rozdział użytkowania wieczystego – podział prawa użytkowania wieczystego na mniejsze jednostki.

•  Rozdział lokali – wyodrębnienie lokali w budynku i nadanie im samodzielności prawnej.

S

•  Służebność gruntowa – ograniczone prawo rzeczowe polegające na obciążeniu jednej nieruchomości na rzecz właściciela innej, np. prawo przejazdu.

•  Służebność osobista – prawo przyznane konkretnej osobie do korzystania z cudzej nieruchomości, np. prawo zamieszkiwania.

•  Służebność przesyłu – prawo przedsiębiorstwa przesyłowego do korzystania z nieruchomości w celu posadowienia i eksploatacji urządzeń przesyłowych.

•  Spółdzielnia mieszkaniowa – organizacja zrzeszająca członków, której celem jest budowa i zarządzanie nieruchomościami mieszkalnymi.

•  Spółdzielcze prawo do lokalu – prawo członka spółdzielni do korzystania z lokalu, które może mieć charakter lokatorski lub własnościowy.

•  Spółka deweloperska – podmiot gospodarczy zajmujący się realizacją inwestycji budowlanych i sprzedażą lokali.

•  Spółka nieruchomościowa – podmiot gospodarczy posiadający nieruchomości i czerpiący z nich dochody.

•  Sprzedaż nieruchomości – czynność prawna polegająca na przeniesieniu prawa własności nieruchomości na nabywcę.

•  Sprzedaż licytacyjna – sprzedaż nieruchomości w trybie egzekucji komorniczej lub administracyjnej.

•  Sprzedaż przetargowa – sprzedaż nieruchomości w trybie przetargu organizowanego przez gminę lub Skarb Państwa.

•  Sprzedaż bezpośrednia – sprzedaż nieruchomości bez udziału pośrednika.

•  Sprzedaż pośrednia – sprzedaż nieruchomości z udziałem biura nieruchomości.

•  Sprzedaż inwestycyjna – sprzedaż nieruchomości przeznaczonej pod inwestycje gospodarcze.

•  Sprzedaż komunalna – sprzedaż nieruchomości należącej do gminy.

•  Sprzedaż prywatna – sprzedaż nieruchomości należącej do osoby fizycznej.

•  Sprzedaż spółdzielcza – sprzedaż lokalu należącego do spółdzielni mieszkaniowej.

•  Sprzedaż developerska – sprzedaż lokalu w ramach inwestycji deweloperskiej.

T

•  Tytuł prawny do nieruchomości – dokument lub podstawa prawna potwierdzająca prawo własności lub inne prawo rzeczowe do nieruchomości.

•  Tytuł własności – dokument potwierdzający prawo własności nieruchomości, np. akt notarialny, decyzja administracyjna.

•  Tytuł użytkowania wieczystego – dokument potwierdzający prawo użytkowania wieczystego gruntu.

•  Tytuł spółdzielczy do lokalu – dokument potwierdzający prawo spółdzielcze do lokalu mieszkalnego lub użytkowego.

•  Tytuł lokatorski – dokument potwierdzający prawo lokatora do korzystania z lokalu spółdzielczego.

•  Tytuł komunalny – dokument potwierdzający prawo do lokalu komunalnego.

•  Tytuł socjalny – dokument potwierdzający prawo do lokalu socjalnego.

•  Tytuł zastępczy – dokument potwierdzający prawo do lokalu zastępczego.

•  Tytuł tymczasowy – dokument potwierdzający prawo do lokalu tymczasowego.

•  Tytuł użytkowy – dokument potwierdzający prawo do lokalu użytkowego.

•  Tytuł niemieszkalny – dokument potwierdzający prawo do lokalu niemieszkalnego.

•  Tytuł hipoteczny – dokument potwierdzający ustanowienie hipoteki na nieruchomości.

•  Tytuł sądowy – dokument wydany przez sąd, potwierdzający prawo do nieruchomości.

•  Tytuł administracyjny – dokument wydany przez organ administracji, potwierdzający prawo do nieruchomości.

•  Tytuł spadkowy – dokument potwierdzający nabycie nieruchomości w drodze spadku.

•  Tytuł darowizny – dokument potwierdzający nabycie nieruchomości w drodze darowizny.

•  Tytuł sprzedaży – dokument potwierdzający nabycie nieruchomości w drodze sprzedaży.

•  Tytuł zamiany – dokument potwierdzający nabycie nieruchomości w drodze zamiany.

•  Tytuł zasiedzenia – dokument potwierdzający nabycie nieruchomości w drodze zasiedzenia.

U

•  Użytkowanie wieczyste – prawo rzeczowe pozwalające na korzystanie z gruntu należącego do Skarbu Państwa lub gminy przez określony czas (zwykle 99 lat), z obowiązkiem wnoszenia opłat rocznych.

•  Użytkowanie nieruchomości – prawo do faktycznego korzystania z nieruchomości zgodnie z jej przeznaczeniem, wynikające z prawa własności lub umowy.

•  Umowa przedwstępna – umowa zobowiązująca strony do zawarcia w przyszłości umowy przyrzeczonej, np. sprzedaży nieruchomości.

•  Umowa sprzedaży nieruchomości – akt prawny przenoszący własność nieruchomości na nabywcę, wymagający formy aktu notarialnego.

•  Umowa najmu – umowa, w której wynajmujący oddaje lokal do używania najemcy w zamian za czynsz.

•  Umowa dzierżawy – umowa, w której właściciel oddaje nieruchomość do używania dzierżawcy, z prawem pobierania pożytków.

•  Umowa deweloperska – umowa zawierana między deweloperem a nabywcą lokalu, regulująca warunki zakupu nieruchomości w budowie.

•  Umowa użyczenia – umowa, w której właściciel oddaje nieruchomość do bezpłatnego korzystania przez inną osobę.

•  Umowa zamiany – umowa, w której strony wymieniają się nieruchomościami lub prawami do nich.

•  Umowa darowizny – umowa, w której właściciel przekazuje nieruchomość innej osobie nieodpłatnie.

W

•  Wspólnota mieszkaniowa – ogół właścicieli lokali w budynku, którzy wspólnie zarządzają nieruchomością wspólną.

•  Własność nieruchomości – pełne prawo do nieruchomości, obejmujące korzystanie, pobieranie pożytków i rozporządzanie.

•  Własność lokalu – prawo do samodzielnego lokalu w budynku, wpisane do księgi wieczystej.

•  Własność gruntu – prawo do gruntu, obejmujące także jego części składowe.

•  Własność budynku – prawo do budynku jako odrębnego przedmiotu własności.

•  Własność rolna – prawo do gruntów przeznaczonych pod działalność rolniczą.

•  Własność leśna – prawo do gruntów pokrytych lasem.

•  Własność komunalna – prawo do nieruchomości należących do gminy.

•  Własność państwowa – prawo do nieruchomości należących do Skarbu Państwa.

•  Własność prywatna – prawo do nieruchomości należących do osób fizycznych lub prawnych.

•  Wydzielenie lokalu – proces wyodrębnienia lokalu w budynku i nadania mu samodzielności prawnej.

•  Wydzielenie działki – proces podziału działki na mniejsze jednostki ewidencyjne.

•  Wydzielenie nieruchomości – proces podziału nieruchomości na mniejsze jednostki własnościowe.

•  Wydzielenie współwłasności – proces zniesienia współwłasności poprzez podział nieruchomości.

•  Wydzielenie użytkowania wieczystego – proces podziału prawa użytkowania wieczystego na mniejsze jednostki.

•  Wydzielenie spółdzielczego prawa do lokalu – proces podziału prawa spółdzielczego na mniejsze jednostki.

Z

•  Zarząd nieruchomością wspólną – czynności podejmowane przez wspólnotę mieszkaniową lub zarządcę w zakresie utrzymania i gospodarowania częścią wspólną budynku.

•  Zarządca nieruchomości – osoba lub firma zajmująca się profesjonalnym zarządzaniem nieruchomościami, odpowiedzialna za ich utrzymanie i administrowanie.

•  Zabudowa jednorodzinna – zabudowa obejmująca domy przeznaczone dla jednej rodziny.

•  Zabudowa wielorodzinna – zabudowa obejmująca budynki mieszkalne z wieloma lokalami.

•  Zabudowa szeregowa – zabudowa obejmująca domy ustawione w szeregu, połączone ścianami bocznymi.

•  Zabudowa bliźniacza – zabudowa obejmująca dwa domy połączone jedną ścianą.

•  Zabudowa wolnostojąca – zabudowa obejmująca domy stojące samodzielnie, niepołączone z innymi budynkami.

•  Zabudowa rozproszona – zabudowa obejmująca budynki rozmieszczone w dużych odległościach od siebie.

•  Zabudowa zwarta – zabudowa obejmująca budynki ustawione blisko siebie, typowa dla centrów miast.

•  Zasiedzenie – sposób nabycia własności nieruchomości przez jej posiadacza wskutek długotrwałego i nieprzerwanego posiadania (20 lub 30 lat w zależności od dobrej lub złej wiary).

•  Zastaw nieruchomości – ograniczone prawo rzeczowe zabezpieczające wierzyciela na nieruchomości, podobne do hipoteki.

•  Zastaw rejestrowy – forma zabezpieczenia wierzytelności wpisywana do rejestru zastawów.

•  Zastaw umowny – zastaw ustanowiony na podstawie umowy między właścicielem a wierzycielem.

•  Zastaw przymusowy – zastaw ustanowiony na podstawie decyzji sądu lub organu administracyjnego.

•  Zastaw łączny – zastaw obejmujący kilka nieruchomości jednocześnie.

•  Zastaw hipoteczny – zastaw ustanowiony na nieruchomości w formie hipoteki.

•  Zastaw sądowy – zastaw ustanowiony na podstawie orzeczenia sądu.

•  Zastaw administracyjny – zastaw ustanowiony na podstawie decyzji organu administracji.

•  Zastaw spółdzielczy – zastaw ustanowiony na prawie spółdzielczym do lokalu.

•  Zastaw komunalny – zastaw ustanowiony na nieruchomości należącej do gminy.

•  Zastaw państwowy – zastaw ustanowiony na nieruchomości należącej do Skarbu Państwa.

•  Zastaw prywatny – zastaw ustanowiony na nieruchomości należącej do osoby fizycznej lub prawnej.